Kennisbank vogelfotografie

Een belichtingsdriehoek houdt in dat de drie onderdelen (diafragma, sluitertijd en ISO) precies goed op elkaar afgesteld moeten zijn. Dan vormt het een gelijkzijdige driehoek. Als je deze creëert, heb je een goed belichte foto gemaakt.

Zet je camera op de M stand - gebruik het grootste diafragma en zet de ISO op automatisch - maak gebruik van de belichtings compensatie om soms onder of over te belichten. Je hebt met fotograferen van vogels in de vlucht niet de luxe om alles per vogels perfect in te stellen, maar vanwege de snelheid die je nodig hebt om te reageren op wisselende omstandigheden en het onvoorspelbare gedrag van vogels is dit voor mij de beste methode.

Moderne camera's zijn veel uitgerust met snelle autofocus systemen, afhankelijk van het camera merk heeft dit diverse benamingen. Maak gebruik van continue focus AF-C in combinatie met back button focus - wijs een functie toets aan voor het wisselen van group en single point focus(nikon) AI Servo AF + AF Area: Automatic selection AF (Canon) is de camera uitgerust met animal eye tracking dan is dat de beste optie (sony A7, A1) (canon R3 R5 R6) (Nikon Z9 Z6II Z7II)

Elke lens heeft een hotspot met welk diafragma deze het scherpst is, om dit te kunnen gebruiken moet er wel voldoende licht aanwezig zijn, meestal zal het diafragma op de groots mogelijk stand staan (het laagste getal) om voldoende licht binnen te laten. Zorg wel dat je voldoende scherptediepte behoudt, om een vogel die heel dichtbij zit van snavel tot staart scherp te krijgen. Ook voor vogels in de vlucht of meerdere vogels tegelijk is een iets kleiner diafragma aan te bevelen om ze allemaal scherp te krijgen.

ISO-gevoeligheid verwijst naar de mate waarin de camera gevoelig is voor licht. ISO is een afkorting voor International Organization for Standardization, die de normen vaststelt voor het meten van de gevoeligheid van de film voor licht.
In digitale fotografie verwijst ISO naar de gevoeligheid van de beeldsensor van de camera voor licht.

Hoe hoger de ISO-waarde, hoe gevoeliger de beeldsensor van de camera is voor licht. Dit betekent dat bij hogere ISO-waarden, de camera minder licht nodig heeft om een goed belichte foto te maken. Dit kan handig zijn bij weinig licht of wanneer er snelle sluitertijden nodig zijn om beweging te bevriezen, maar het heeft ook nadelen. Bij hogere ISO-waarden neemt de beeldkwaliteit namelijk af, omdat er meer ruis (korreligheid) in de foto komt.

Het is daarom belangrijk om de ISO-waarde zorgvuldig te kiezen, afhankelijk van de omstandigheden waarin je fotografeert en het gewenste effect dat je wilt bereiken. Over het algemeen wordt aanbevolen om de ISO-waarde zo laag mogelijk te houden om de beeldkwaliteit te maximaliseren, maar als er weinig licht is of als er beweging moet worden bevroren, kan het verhogen van de ISO-waarde noodzakelijk zijn.

Moderne camera's zijn heel goed in staat om de ISO automatisch te regelen, zeker als er wisselende licht omstandigheden zijn en- of wisselende achtergronden. Zie nieuwsbrief over auto ISO

Om scherpe foto's te maken heb ik het liefst een sluitertijd van minstens 1/1000e van een seconde. Zeker wanneer vogels veel bewegen of vliegen, heb je met een snelle sluitertijd meer kans op een scherpe foto. Hoe kleiner de vogel hoe sneller de sluitertijd. Voor het bevriezen van de vleugelslag van een koolmees moet je denken aan 1/4000e sec.

Blijf oefenen, je hebt niet veel tijd om een vogel in de zoeker te krijgen, scherp te stellen en belichtingscompensatie toe te passen. Dit vergt concentratie, reactie snelheid en een goede hand oog coördinatie. Dit laatste moet je blijven trainen, begin te oefenen op makkelijke onderwerpen bijvoorbeeld ganzen, deze vliegen tamelijk rustig en in een rechte lijn.

•  Draag GEEN kleding met felle kleuren en probeer zoveel mogelijk op te gaan in de omgeving, let bij aankoop ook op het lawaai wat sommige kleding stukken maken, nylon jasjes kunnen bijvoorbeeld erg luidruchtig zijn. 
• Als je aan het wandelen bent en snel hebt gelopen en je ziet ineens een vogel die je wilt fotograferen, vertraag dan. Verander de loopsnelheid niet meteen, vertraag marginaal, zodat de vogel geen plotselinge veranderingen in je gedrag detecteert.
• Maak GEEN plotselinge bewegingen. Als je de camera moet optillen en een foto wilt maken, doe dit dan heel langzaam.
• Zet je mobiele telefoon uit of zet hem in de stille modus. Het is echt balen als je dicht bij een vogel bent en je telefoon begint te rinkelen...
• Zodra je een vogel ziet, loop dan NIET recht naar de vogel toe, maar loop liever langzaam zigzaggend. Soms is zigzaglopen niet erg praktisch, vooral als je de vogel al hebt laten schrikken door je aanwezigheid. De sleutel is om langzaam te lopen (soms 1-2 meter per minuut of langzamer). 
• Probeer niet te lopen als de vogel naar je kijkt. Benader de vogel als die wegkijkt of bezig is met iets.
• Beperk je geluid tot een minimum. Lawaai is moeilijk te beheersen als je door struiken loopt of als je op droge bladeren moet stappen die een krakend geluid maken, dus kijk waar je op stapt en doe het heel langzaam om het geluid te verminderen.
• Kijk of de vogel al bang is, als hij naar je staart en stopt met doen wat hij eerder deed, betekent dit dat de vogel alert is en elk moment kan wegvliegen. Je kunt ook zien of de vogel bang is als de vogel zijn staart opheft en ontlasting loslaat (vooral roofvogels)
• Kijk NIET naar de vogel terwijl je hem nadert. Dieren zien direct oogcontact over het algemeen als een bedreiging en zullen bij de eerste gelegenheid vluchten.
• Je camerasluiter zal hoogstwaarschijnlijk de vogel afschrikken die je nadert. Daarom raad ik aan om de vogel te fotograferen terwijl je hem nadert van een afstand, zodat de vogel went aan het klikgeluid van de sluiter. Als het kun je overschakelen naar de stille ontspanstand van de camera (elektronische sluiter), zodat uw camera geen harde geluiden maakt bij het maken van foto's.

Ken je omgeving en je onderwerp, elke vogel heeft zijn eigen voorkeuren en locatie. Zorg dat je de wind en de zon in je rug hebt. Als je er op uit gaat, probeer dit dan te doen op een tijdstip en op een locatie waar je zowel de wind als de zon ergens achter je hebt. Vogels vliegen over het algemeen tegen de wind in en wanneer ze schuin naar je toe vliegen, zijn ze in de beste positie voor aangename vluchtbeelden: ondervleugels zichtbaar en hun kop naar voren. Vogels vliegen veel langzamer tegen de wind in, waardoor ze makkelijker te volgen zijn, en door de zon in de rug worden ze mooi verlicht.

Fotografeer tegen een mooie achtergrond: het autofocussysteem presteert het beste wanneer je opnamen maakt tegen een egale achtergrond met weinig contrast, zoals de lucht of stilstaand water. Als dit geen optie is, onthoud dan dat hoe verder de achtergrond is, hoe beter. Een bos in de verte is veel beter dan bomen direct achter de vogel. Het is soms een kleine moeite om iets naar link of rechts te stappen om een heel andere achtergrond te krijgen. Zeker bij watervogels is het mooist om op water niveau te fotograferen.

Stel de focusbegrenzer zo in dat deze dichtbijgelegen objecten negeert. Hierdoor kan het autofocussysteem sneller werken, omdat het een deel van het bereik van de lens kan negeren.

Prefocus: indien mogelijk, stel je lens vooraf scherp op een punt waar je denkt dat de vogel langs zal vliegen of op zal landen. Om vooraf scherp te stellen, richt je de camera op wat vegetatie of op de grond waar de vogel in de buurt zal komen en stel daarop scherp. Breng vervolgens de camera omhoog en wacht tot de vogel binnen bereik is voordat je de autofocus activeert.

Compositie in de fotografie verwijst naar de manier waarop de elementen in een foto zijn gerangschikt en gepositioneerd binnen het kader. Het omvat de keuzes die de fotograaf maakt over wat er wel of niet in beeld moet worden gebracht en hoe deze elementen in verhouding tot elkaar staan.

Een goede compositie kan bijdragen aan de impact van een foto en kan de kijker helpen om de boodschap of emotie van de foto beter te begrijpen. Een slechte compositie kan daarentegen afleidend of verwarrend zijn en de impact van de foto verminderen.

Enkele belangrijke compositie-elementen zijn onder meer:

• Balans: hoe elementen in een foto zijn verdeeld om een evenwicht te creëren, zowel in termen van het gewicht als van de kleur.
• Symmetrie: het gebruik van spiegeling of gelijke verdeling om harmonie en balans te creëren.
• Framing: het plaatsen van elementen rond het onderwerp om het onderwerp te benadrukken en de aandacht van de kijker te trekken.
• Perspectief: het gebruik van verschillende hoeken en standpunten om diepte en dimensie in de foto te creëren.
• Lijnen: het gebruik van lijnen in de compositie om de ogen van de kijker te leiden en de beweging en richting in de foto te benadrukken.
• Al deze elementen kunnen bijdragen aan een sterke compositie in de fotografie, maar het is belangrijk om te onthouden dat er geen strikte regels zijn voor compositie. Het is aan de fotograaf om te experimenteren en te ontdekken welke technieken het beste werken voor de specifieke foto die hij of zij wil maken.

Heb je ooit een foto gemaakt met een lange zoomlens waarvan je dacht dat je techniek perfect was, om vervolgens thuis te komen en een beeld te zien dat papperig en schijnbaar onscherp is?

Mijn 500 mm lens is op afstand haarscherp, de camera was perfect scherpgesteld en stond op een stevig statief, maar toch waren de foto's onscherp hoe kan dit?

Warmtevervorming

Warmtevervorming wordt veroorzaakt wanneer licht wordt gebroken door lucht van verschillende dichtheden. Hete lucht heeft een lagere dichtheid dan koude lucht, dus lichtgolven worden anders gebogen in warme dan koude lucht. Het resultaat is zichtbare hittegolven wanneer er een aanzienlijk temperatuurverschil is tussen de grond en de lucht erboven.

Op een hete, zonnige zomerdag zie je dit boven wegen, maar het kan voorkomen op zowat elke landmassa waar de zon de grond verwarmt tot een temperatuur die hoger is dan de omringende lucht, zoals een open veld of strand.

Waterlichamen kunnen exact hetzelfde fenomeen veroorzaken wanneer het water aanzienlijk warmer of kouder is dan de lucht erboven. Een warme oceaan met koude lucht erboven kan warmtevervorming vertonen, net als een koude oceaan met warmere lucht erboven.

Warmtevervorming is niet beperkt tot warme zomerdagen. Het kan ook voorkomen bij arctische temperaturen in de winter, waar de zon het land of de berghelling verwarmt tot een temperatuur die ver boven de luchttemperatuur ligt.

Afstand maakt warmtevervorming erger
Hoe verder weg van het onderwerp van je foto, hoe meer warmtevervorming aanwezig zal zijn. De grotere afstand betekent dat het licht door meer lucht reist voordat het u bereikt, daarom wordt het meer gebroken in gebieden waar warmtevervorming aanwezig is.

Een lange zoomlens betekent meestal dat je onderwerpen op grotere afstand probeert te fotograferen. Die grotere afstand vergroot de kans dat warmtevervorming je beelden kan verpesten. Warmtevervorming komt het meest voor op grondniveau.

Zoomlenzen hebben als bijkomend nadeel dat ze de details van de hittegolven dichterbij brengen, waardoor het resultaat groter en duidelijker op uw foto te zien is. 

Hoe kun je warmtevervorming voorkomen?
In veel gevallen is warmtevervorming onvermijdelijk en kun je er niets aan doen, maar er zijn een paar verschillende manieren om dit te voorkomen.

• Ga dichter bij je onderwerp staan. Door de afstand die licht door de gebroken lucht aflegt te verkleinen, wordt de hoeveelheid warmtevervorming die je op foto's ziet, verminderd.
• Vermijd het fotograferen over oppervlakken die gemakkelijk worden verwarmd door de zon, zoals een weg, akker of iets dergelijks.
• Fotografeer bij zonsopgang voordat de grond is opgewarmd of tegen zonsondergang als de grond begint af te koelen. In deze tijden is er minder of geen warmtevervorming.
• Als je over een grote watermassa fotografeert, probeer dan foto's te maken wanneer de luchttemperatuur vergelijkbaar is met de watertemperatuur.

• Fotografeer met een zo laag mogelijke ISO-instelling 
• Fotografeer in RAW-formaat;
• Gebruik een groot diafragma;
• Fotografeer met de juiste sluitertijd niet sneller dan noodzakelijk maar wel snel genoeg om bewegingsscherpte te voorkomen, zet je VR uit bij gebruik van een statief;
• Gebruik ruisonderdrukking in de camera;
• Maak gebruik van het juiste licht;